چطور کامپیوتر و لپتاپ را از ویروس، جاسوس‌افزار و بدافزار پاک کنیم؟
اگر کامپیوتر با لپتاپ شما کند شده، یا پنجره‌های عجیب و غریبی در ویندوز ظاهر می‌شوند، به احتمال زیاد کامپیوتر شما به ویروس یا جاسوس افزار و یا یکی دیگر از انواع بدافزارهای موجود در وب آلوده شده‌است.
ما به شما نشان می‌دهیم که چگونه بدافزارها را از کامپیوتر یا لپتاپ خود پاک کنید. چطور کامپیوتر خود را از ویروس یا بدافزار یا انواع دیگر آلودگی‌های اینچنینی پاک کنید. البته اول چند نکته برای محافظت در برابر آن‌ها به شما خواهیم گفت. (این به‌خصوص با توجه به اخبار جدید می‌تواند مهم باشد.
پیشگیری
همین الان بررسی کنید: آیا روی کامپیوترتان نرم‌افزار امنیت اینترنتی (Internet Security) که شامل دیواره آتش به روز، آنتی ویروس و ضد بدافزار باشد، دارید. این حداقل چیزی است که برای امنیت سیستم به آن نیاز دارید. آسان‌ترین راه برای داشتن چنین چیزی، خرید بسته‌های امنیت اینترنتی است.
اگر بر حسب اتفاق، یک نرم‌افزار امنیتی به روز دارید، اما احساس می‌کنید که سیستم آلوده شده، اسکن کامل سیستم می‌تواند قدم اول مناسبی باشد، اما احتمالاً مشکلی را حل نمی‌کند. اگر یک بدافزار نسبتاً خطرناک بر روی کامپیوتر نصب شده باشد، می‌تواند آنتی‌ویروس را از کار بیاندازد. نرم‌افزارهای امنیتی در درجات مختلف از آلوده شدن جلوگیری می‌کنند، اما وقتی این نرم‌افزار امنیتی دچار مشکل شود، بعید است که بتواند به تنهایی مشکل را حل کند. به خاطر داشته باشید که هیچ آنتی‌ویروسی نمی‌تواند صد درصد از میلیون‌ها بدافزار مختلف را تشخیص دهد، به‌خصوص اینکه هر روز هم هزاران تهدید امنیتی جدیدتر ایجاد می‌شوند.
احتمال دارد یه برگشتن به یک نقطه بازگشت (Restore Point) مشکل را حل کند، اما باز هم محتمل است که بدافزار فکر اینجا را هم کرده باشد. (در هر صورت نقطه بازگشت ترفندی است که بلد بودن آن می‌تواند مفید باشد. این مقاله را مطالعه کنید: (چگونه از نقطه بازگشت برای تعمیر ویندوز ۸ استفاده کنیم)
حالا فرض کنیم که شما آلوده شده‌اید. مراحل زیر را دنبال کنید تا همه چیز را سر جایش برگردانیم.
وارد حالت Safe Mode شوید
قدم اول این است که مشکل بیشتری ایجاد نکنید. اتصال سیستم به اینترنت را قطع کنید، اتصالات سیمی را جدا و وای‌فای لپتاپ را خاموش کنید. حالا می‌خواهیم به Safe Mode برویم. این حالتی از ویندوز است که بدون نیاز به بسیاری از برنامه‌ها و پروسه‌های مورد نیاز برای کارکرد ویندوز کامل، اجرا می‌شود. این حالت اجازه می‌دهد که ویندوز را بدون اینکه آسیب بیشتری به آن بزنید، اجرا کنید، و کمک می‌کند که مشکل سیستم را پیدا کنید. بدافزارها در Safe Mode کار نمی‌کنند.
برای ورود به Safe Mode در ویندوز ۷، ویستا و یا XP ابتدا سیستم را خاموش کنید. کامپیوتر را روشن کنید و به محض اینکه چیزی روی صفحه نمایش ظاهر شد، کلید F8 را به صورت متناوب بفشارید. حالا منوی پیشرفته بوت ظاهر می‌شود. گزینه Safe Mode with Networking را انتخاب و کلید اینتر را فشار دهید.
این روش در ویندوز ۸ کمی متفاوت است. کامپیوترهای ویندوز ۸ آن‌قدر سریع بالا می‌آیند که فرصت کافی برای فشردن کلید F8 نیست. در ویندوز ۸ وقتی به صفحه ورود (Login) رسیدید، گزینه Restart را انتخاب و کلید Shift را نگه دارید. به صفحه‌ای می‌رسید که در آن گزینه‌هایی برای رفع اشکال سیستم وجود دارد، گزینه Boot in Safe Mode را انتخاب کنید.
البته مطمئناً کسانی به Safe Mode می‌روند که سیستم آن‌ها دچار مشکلی است. پس اگر در ویندوز وارد شده و فقط یک صفحه سیاه می‌بینید، دکمه‌های ترکیبی Ctrl+Alt+Del را بزنید تا به صفحه انتخاب برسید، گزینه Restart را انتخاب کرده و کلید Shift را نگه دارید تا به صفحه‌ای برسید که از آن ورود به Safe Mode را انتخاب کنید.
فایل‌های موقتی را پاک کنید
انجام این مرحله ضروری نیست، اما ممکن است مفید باشد. پاک کردن فایل‌های موقت، اسکن سیستم را سریع‌تر و مقداری از فضای دیسک را آزاد می‌کند، و حتی ممک بدافزار را هم از بین ببرد. از منوی استارت گزینه All Programs (یا Programs)، سپس Accessories، سپس System Tools و سپس Disk Cleanup را انتخاب کنید. و گزینه پاک کردن فایل‌های موقت (Delete temporary files) را انتخاب کنید.
نرم‌افزار ضد بدافزار را دانلود و اجرا کنید
همان‌طور که گفتیم، از آنجایی که آنتی‌ویروس فعلی شما در تشخیص بدافزار ناتوان بوده، لازم است برنامه دیگری برای این منظور دانلود کنید. در اینجا می‌خواهیم از برنامه‌ای استفاده کنیم که تنها زمانی که اجرا می‌شود اقدام به اسکن می‌کند. خوبی این روش این است که هم یک برنامه دارید که در زمان نیاز می‌توانید به صورت دستی آن را فعال و اسکن انجام دهید، و هم برنامه‌ای که به صورت دائمی سیستم را اسکن می‌کند.
در اینجا از اسکنر Malwarebytes Anti-Malware free استفاده خواهیم کرد. برای شروع، دوباره به اینترنت متصل شوید تا برنامه را (از لینک بالا) دانلود و آپدیت کنید؛ اما پیش از شروع اسکن، دوباره اتصال را قطع کنید. راه حل ایمن‌تر این است که برنامه را در سیستمی دیگر دانلود و آپدیت کرده و با استفاده از یک فلش درایو آن را به سیستم آلوده انتقال دهید.
پس از دانلود، آن را اجرا و مراحل را دنبال کنید تا برنامه نصب شود. پس از نصب، Malwarebytes وجود آپدیت‌های جدید را چک کرده و سپس اجرا می‌شود. اگر پیغامی با مضمون تاریخ گذشته بودن دیتابیس دریافت کردید، Yes را انتخاب کنید تا آپدیت‌ها دانلود و پس از پایان دانلود OK را بزنید.
وقتی برنامه باز شده، گزینه اسکن پیش‌فرض (Perform quick scan) را در حالت انتخاب شده نگه داشته و دکمه Scan را بزنید.
هر چند که گزینه اسکن کامل هم وجود دارد، اما Malwarebytes پیشنهاد می‌کند که ابتدا گزینه اسکن سریع را استفاده کنید، چون معمولاً همین گزینه همه بدافزارها را خواهد یافت. بسته به سیستم شما، اسکن سریع ممکن است ۵ تا ۲۰ دقیقه به طول بیانجامد، در حالی که اسکن کامل ممکن است ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یا بیشتر طول بکشد. زمانی که برنامه در حال اسکن است، می‌توانید ببینید که چند فایل اسکن شده و چه تعداد از آن‌ها بدافزارند یا توسط بدافزار آلوده شده‌اند.
اگر Malwarebytes پس از شروع اسکن به صورت خودکار ناپدید شد، احتمالاً سیستم شما دچار روت‌کیت یا آلودگی عمیقی شده که اسکنرها را متوقف می‌کند تا از بین رفتن خود جلوگیری کند. با اینکه ترفندهایی هست که ممکن است به کمک آن‌ها بتوانید این مشکل را دور بزنید، اما شاید نصب دوباره ویندوز (پس از پشتیبان‌گیری از فایل‌ها که بعدا توضیح داده خواهد شد) راه بهتری باشد و زمان کمتری از شما بگیرد.
اگر اسکن سریع، بدافزار را پیدا نکرد، یک فایل متنی حاوی نتایج اسکن را به نمایش خواهد گذاشت. اگر هنوز فکر می‌کنید که سیستم شما بدافزاری دارد، می‌توانید یک اسکن کامل با Malwarebytes انجام دهید، یا از برنامه‌های دیگری که به آن‌ها اشاره شد استفاده کنید. اگر Malwarebytes بدافزاری را تشخیص دهد، پنجره‌ای باز شده و اطلاع‌رسانی خواهد کرد. برای اینکه فایل‌های مشکوک کشف شده را ببینید، دکمه Scan Results را بزنید. برنامه به طور خودکار فایل‌هایی که به عنوان خطرناک شناسایی شده‌اند را برای حذف انتخاب می‌کند، اگر می‌خواهید فایل‌های مشکوک دیگری را هم پاک کنید، آن‌ها را هم انتخاب کنید. سپس روی دکمه Remove Selected کلیک کنید تا از شر آن‌ها خلاص شوید. (آموزش کامل برنامه Malwarebytes)
پس از پاک کردن آلودگی‌ها، برنامه، فایل متنی حاوی لیست فایل‌های اسکن و پاک شده را نمایش می‌دهد؛ این لیست را مرور کنید تا مطمئن شوید برنامه همه فایل‌های موردنظر را پاک کرده است. برنامه ممکن است برای پاک کردن برخی از فایل‌ها نیاز به راه‌اندازی مجدد سیستم داشته باشد که باید این کار را انجام دهید.
پس از عملیات
اکنون کامپیوتر شما باید بدون بدافزار باشد. اما ممکن است همچنان دچار مشکلات پس از آلودگی باشید. ممکن است متوجه شوید که مرورگر وب شما دارای موتور جستجوی پیش‌فرض عجیب و غریبی شده، یا صفحه خانگی شما چیزی است که خود انتخاب نکرده‌اید.
مهم‌تر از همه، شما باید همه رمز‌ها و اطلاعات ورود مرتبط با هر چیزی که حاوی اطلاعات مهمی است را تغییر دهید. فراموش نکنید که این موضوع شامل ایمیل‌ها و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی هم می‌شود.