در روزهایی به سر می‌بریم که هر روز انواع و اقسام تبلیغات تلویزیونهای سهبعدی را شاهد هستیم، در کنار نام اکثر عناوین سینمائی بزرگی که روانهء پردهء سینماها می‌شوند عبارت سهبعدی یا همان 3D ذکر شده است و اکثر افراد مشتاقند تا این موج فناوری نوین را تجربه کرده و لذت یک بعد بیشتر را بچشند.
1-تلویزیون سهبعدی چیست؟
تلویزیون سهبعدی یا 3D TV معرف نمایشگرهای تلویزیونی جدیدی است که اجازه می‌دهند بینندگان خانگی برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌های سینمائی، بازی‌های ویدئویی و دیگر محتویات ویدئویی را با افکت استریوسکپیک (Stereoscopic) یا معادل فارسی‌اش برجسته‌بینی مشاهده نمایند. این افکت تخیلی از بعد سوم یعنی عمق را به بینندگان تصاویر بر روی نمایشگرهای دارای تکنولوژی 3D القاء می‌نماید در حالی که نمایشگرهای نسل قبلی به دو بعد عرض و ارتفاع محدود بودند.
2-چگونه تجربهء بعد سوم امکان پذیر است؟
یک تلویزیون سه بعدی که مشغول نمایش محتوای ویدئویی سهبعدی است دو تصویر را به صورت همزمان از یک صحنه تولید نموده و نمایش می‌دهد که یکی از این تصاویر برای چشم راست و دیگری برای چشم چپ بیننده ارائه شده‌اند. این دو تصویر به صورت همزمان کل سطح صفحهء نمایشگر را پوشانده و وقتی با چشم عادی به نمایشگر بنگریم به نظر می‌رسد اشیاء موجود در تصویر به صورت تکراری به سمت چپ یا راست منحرف شده‌اند و تصویر مقداری بهم ریخته است اما وقتی عینک مخصوص سه بعدی در مقابل چشم قرار گیرد این دو تصویر به صورت یک تصویر واحد دارای بعد سوم یا همان عمق مشاهده خواهند شد.
در تصویر فوق یک بازی ویدئویی سهبعدی را بدون گذاشتن عینک مخصوص سهبعدی مشاهده می‌نمائید.
چشمان یک انسان بزرگسال با فاصله‌یی حدود 2.5 اینچ از یکدیگر واقع شده‌اند که سبب می‌شود هر چشم قادر باشد اشیاء را از یک زاویهء خاص و متفاوت از چشم دیگر مشاهده نمایند و همین امر سبب می‌شود ما به درک بعد سوم یعنی عمق در دنیای واقعی بپردازیم، دو تصویری که بر روی صفحهء یک تلویزیون سهبعدی به نمایش در می‌آیند اشیاء موجود در یک تصویر را در اصل از دو زاویهء متفاوت نمایش می‌دهند و وقتی این دو تصویر به کمک یک عینک مخصوص به ذهن بیننده القاء می‌شوند تخیلی از بعد سوم یعنی عمق برای او شکل می‌گیرد.
3-تکنولوژی سهبعدی در تلویزیونهای سهبعدی امروزی با تکنولوژی سهبعدی در سال‌های گذشته چه تفاوتی دارد؟
در گذشته برای نمایش تصاویر به صورت سهبعدی از روشی با عنوان اناگلیف (anaglyph) بهره گرفته می‌شد در این روش دو تصویر با وسعت رنگ بسیار اندک و رزلوشن بسیار پائین به صورت ادغام شده با یکدیگر به وسیلهء عینک‌هایی دارای لنزهایی به دو رنگ غالباً قرمز و آبی توسط بیننده مشاهده می‌گردید که اگرچه نتیجهء نهایی دارای بعد سوم یعنی عمق بود ولیکن دارای وضوح یا رزلوشن نسبتاً پائین و تقریباً فاقد رنگ بود و بیشتر به سمت سیاه و سفید گرایش داشت.
نمونهء یک تصویر سهبعدی اناگلیف
بزرگترین پیشرفت در تکنولوژی سهبعدی امروزی نمایش تمام رنگی و وضوح بسیار بالای تصاویر به همراه بعد سوم می‌باشد به گونه‌ای که در فیلم‌های سینمائی سهبعدی ارائه شده بر روی بلوریهای سهبعدی هر دو چشم تصاویر را با وضوح 1080p که معادل رزلوشن 1920 در 1080 پیکسل است مشاهده خواهند نمود.
استفاده از تلویزیونهای سهبعدی امروزی مستلزم به چشم زدن عینک‌هایی هستند مجهز به تکنولوژی Active Shutter که دارای لنزهای کریستال مایع می‌باشند و می‌توانند خیلی سریع دید یک چشم را به منظور هماهنگ شدن با نرخ دوباره سازی تصویر نمایشگر (Refresh Rate) و ایجاد خیال بعد سوم مصدود کرده و دوباره آزاد نمایند. این هماهنگ سازی غالباً از طریق اینفرارد یا بلوتوث بین عینک و تلویزیون صورت می‌پذیرد و به همین علت این عینکها دارای باتری هستند تا توان کافی برای برقراری این ارتباط بی‌سیم را دارا باشند.
نمونهء یک عینک ارائه شده به همراه 3D TVها مجهز به تکنولوژی Active Shutter و دارای لنزهای کریستال مایع
4-آیا همه قادر به دیدن 3D یا بعد سوم می‌باشند؟
بر اساس تحقیقاتی که در ایالات متحده صورت پذیرفت مشخص شد رقمی بین 5 الی 10 درصد مردم جامعهء امریکا در تشخیص و دیدن تصاویر سهبعدی ناتوان هستند و این اختلال بینائی stereo blindness نامگذاری گردیده است. افراد دچار این اختلال بینائی در حالت عادی و زندگی روزمره در تشخیص بعد سوم و عمق مشکلی ندارند اما در تشخیص بعد سوم تولید شده در تصاویر سهبعدی تقریباً ناتوان هستند البته بسیاری از این افراد با به چشم گذاشتن عینکهای مخصوص قادر به دیدن تصاویر 3D هستند ولی این تصاویر را دوبعدی مشاهده خواهند نمود.
5-شنیده‌ام دیدن تصاویر سهبعدی منجر به سردرد می‌شود، آیا این مسئله صحت دارد؟
اکثر افرادی که به تماشای فیلم‌های سهبعدی می‌نشینند عوارض جانبی مثل سردرد را تجربه نمی‌کنند اما در تعداد اندکی از افراد ممکن است چنین عوارض جانبی رویت شود. استفادهء بیش از حد از جلوههای سهبعدی و تحرک سریع زیاد دوربین می‌توانند یکی از عوامل ایجاد سردرد در حین یا پس از نمایش تصاویر سهبعدی باشند. چشمان کودکان نیز بر خلاف چشم بزرگسالان دارای فاصله 2.5 اینچی از یکدیگر نیستند و این فاصله مقداری کمتر است که به خاطر همین موضوع سازندگان فیلم‌ها و انیمیشن‌های سهبعدی ویژهء این قشر باید مسائل و تکنیک‌های خاصی را رعایت نمایند هر چند اخیراً توصیه شده است کودکان زیر 6 سال بهتر است اصلاً به تماشای فیلم‌ها و تصاویر سهبعدی نپردازند.
6-آیا همهء کسانی که در حال مشاهدهء یک تلویزیون سهبعدی هستند بایستی عینک به چشم داشته باشند؟
پاسخ مثبت است، هر یک از اعضای یک خانواده که در اطراف تلویزیون سهبعدی اتاق نشیمن نشسته‌اند بایستی عینک مخصوص به چشم داشته باشند تا بتوانند جلوههای سهبعدی یک فیلم سهبعدی در حال نمایش را مشاهده نمایند و اگر عینک به چشم نداشته باشند تصویر را تا حدی به هم ریخته و دارای تکرار مشاهده خواهند نمود.
7-آیا به یک تلویزیون جدید برای دیدن محتوای ویدئویی سهبعدی نیاز دارم؟
پاسخ بدون هیچ تردیدی مثبت است، هیچ کدام از کمپانی‌های بزرگ و اصلی تولید کنندهء HDTVها تا به امروز اعلام نکرده است تلویزیونهای فاقد امکانات 3Dاش را به نحوی ارتقا خواهد داد تا بتوانند از محتوای ویدئویی سهبعدی پشتیبانی به عمل بیاورند.
یک نکتهء گمراه کننده در مورد HDTV کنونی شما می‌تواند این مسئله باشد که خواهید شنید تلویزیون می‌بایستی توانایی پذیرش سیگنال با پهنای باند 120 هرتز یا بالاتر را داشته باشد تا بتواند محتوای ویدئویی سهبعدی را به نمایش در بیاورد. حال ممکن است شما در خانه یک LCD یا LED نسبتاً جدید دارای نرخ دوباره‌سازی (Refresh Rate) 120 یا 240 هرتزی داشته باشید یا حتی ممکن است یک پلاسمای 600 هرتزی داشته باشید ولی بایستی ببینید تلویزیون شما قادر است سیگنال ورودی ابزارهای جانبی با پهنای باند چند هرتز را مدیریت نماید، اکثر تلویزیونهای فاقد تکنولوژی سه بعدی حداکثر سیگنال قابل قبول برایشان از ابزارهای جانبی سیگنالی با پهنای باند 60 هرتز است لذا قادر به پخش بلوریهای با فرمت سهبعدی نخواهند بود.
تلویزیونهای سهبعدی برای نمایش فرمت‌های سهبعدی نیازمند سخت‌افزارهای ویژه و تکنولوژی پردازشی خاص خودشان هستند، بنابراین و با توجه به همهء موارد مذکور راهی برای تبدیل یک HDTV دو بعدی یا 2D به سه بعدی یا 3D وجود ندارد و چاره‌ای نیست جز خرید یک تلویزیون مجهز به تکنولوژی سهبعدی که در اصطلاح به آن 3DTV نیز می گویند.
8-آیا به یک پخش کنندهء بلوری یا کنسول بازی جدید نیاز است؟
تقریبا و بدون استثناء پاسخ در مورد پخش کننده‌های بلوری مثبت است، تا کنون هیچ یک از تولید کنندگان پخش کننده‌های بلوری اعلام نکرده‌اند که محصولات تولیدیشان تا اواخر 2009 و قبل از آن را به پشتیبانی از بلوری های سهبعدی ارتقا خواهند داد و البته اگر بعد از این تاریخ نیز اقدام به خرید پخش کنندهء بلوری کرده‌اید بایستی ببینید پخش کنندهء شما از 3D Blu-Ray پشتیبانی به عمل می‌آورد یا خیر در غیر اینصورت نیازمند پخش کننده‌یی هستید که از این فرمت پشتیبانی به عمل بیاورد.
کنسول بازی سونی با نصب دو ارتقاء نرم‌افزاری قادر است بازیهایی با پشتیبانی سهبعدی و همینطور دیسک‌های بلوری مجهز به این تکنولوژی را خوانده و محتوای آنها را به صورت سهبعدی بر روی یک 3D TV پخش نماید.
کنسول Xbox مایکروسافت دارای عناوین سه بعدی محدودی است و کنسول نینتندو Wii اصلاً قرار نیست از تکنولوژی سه بعدی پشتیبانی به عمل بیارود اما کمپانی تولید کنندهء این کنسول نینتندو 3DS که یک کنسول بازی قابل حمل است را ارائه نموده که از تکنولوژی سهبعدی پشتیبانی به عمل می‌آورد آنهم بدون نیاز به زدن عینک به چشم.
9-آیا کابل HDMI فعلی که دارم پاسخگوی نیاز تکنولوژی سهبعدی خواهد بود؟
گزارش‌های ارائه شده از جانب تولیدکنندگان محصولات دارای پشتیبانی سهبعدی نشان می‌دهد اکثر کابلهای HDMI حتی از نوع ارازان قیمت و معمولی هم مشکل خاصی در پشتیبانی از فرمت سهبعدی ندارند هر چند اخطار داده شده است کابلهای دارای طول بیش از یک متر از این نوع ممکن است با مشکل مواجه شوند و از کابلهایی تحت استانداردهای high-speed، HDMI 1.4-certified یا 3D Ready استفاده شود بهتر است ولی به ندرت دیده شده کابلهای فاقد این موارد با طول بیشتر از یک متر هم به مشکل برخورد نمایند.
لذا چندان خودتان را درگیر استانداردهای مرتبط به کابلهای HDMI ننمائید ابتدا کابلهایی که دارید را تست کنید و اگر پاسخگوی نیاز شما نبودند آنوقت به سراغ خرید یک کابل دارای استانداردهای ذکر شده بروید.
10-آیا می‌توان برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌های سینمائی، بازی‌های ویدئویی و سایر محتوای ویدئویی دو بعدی کنونی را به صورت سهبعدی دید؟
این امر تا حد زیادی بسته به تلویزیون سهبعدی دارد که شما خریداری می‌نمائید. محصولات کمپانی‌های توشیبا، سامسونگ، سونی و یکی دو کمپانی دیگر دارای تکنولوژیی با عنوان تبدیل و پردازش دو بعدی به سهبعدی می‌باشند (2D to 3D conversion) که در شعار تبلیغاتی این کمپانی‌ها امکان مشاهدهء همه چیز به صورت سهبعدی به همین علت ذکر شده است. اما از آنجایی که این تکنولوژی نسل اول خودش را تجربه می‌کند می‌توان گفت نباید انتظار زیادی داشته باشید و تصاویر چندان شبیه یک محتوای ویدئویی ویژهء سه بعدی نمی‌باشند، اما شاید در آینده شاهد بهبود و ارتقاء تکنولوژی مذکور باشیم.
11-آیا می‌توان قابلیت سهبعدی یک تلویزیون سهبعدی را از کار انداخت؟
همهء تلویزیونهای سهبعدی محتوای ویدئویی کنونی دو بعدی را بدون مشکل خاصی و بی‌نیاز از عینک مخصوص به نمایش در می‌آورند و البته کیفیت نمایش تصویر دو بعدیشان در بسیاری موارد بالاتر از HDTVهای دو بعدی است چون توان پردازش تصویری بیشتری را دارا هستند. دیسک‌های بلوری حاوی محتوای ویدئویی سهبعدی معمولاً یک نسخهء دوبعدی از همان محتوا را نیز بر روی خود دارا هستند که می‌توان به تماشای آن به صورت دو بعدی نشست.
12-وضعیت محتوای 3D این روزها چگونه است؟
یکی دیگر از چالش‌های بزرگ نمایشگرهای سهبعدی محتوای ویدئویی 3D است که هنوز به اندازهء کافی نیست و تنوع لازم را ندارد هر چند این روزها عناوین سینمائی بسیاری را شاهد هستیم که با عنوان 3D روانهء بازار می‌شوند اما تهیهء این عناوین برای سینماهای سهبعدی خانگی کاری دشوار است و علاوه بر آن برای تهیهء هر عنوان بایستی هزینهء نسبتاً قابل توجهی را متحمل بشوید.
13-آیا تلویزیونهای سهبعدی با همهء فرمت‌های سهبعدی سازگاری دارند؟
برخلاف جنگ فرمتی که در گذشتهء نه چندان دور بین دو فرمت بلوروی و HD شاهد بودیم در ارائهء محتوای سهبعدی شاهد جنگ فرمتی آنچنانی نیستیم و پاسخ این سئوال تا به امروز تقریباً مثبت است.
14- وضعیت تکنولوژی سهبعدی بر روی کامپیوترهای شخصی چگونه است؟ آیا می‌توانم بر روی کامپیوتر شخصی‌ام تکنولوژی سه بعدی را تجربه کنم؟
برای کامپیوترهای شخصی Nvidia پکیجی را با عنوان Nvidia 3D Vision ارائه نموده است تا بتوان با استفاده از آن از تکنولوژی سهبعدی بر روی کامپیوترها نیز لذت برد. استفاده از این پکیج دارای پیش‌نیازهایی است قبل از هر چیزی لازم است شما یکی از کارتهای گرافیکی کمپانی Nvidia از سری 8 Geforce مثلGeforce 8800 GT و مدلهای بالاتر این سری، Geforce سری 9 مثل Geforce 9600 GT و مدلهای بالاتر این سری، Geforce سری 100 و 200 مثل Geforce GT 140 و مدلهای بالاتر این سریها و Geforce سری 300 و 400 و 500 مثل Geforce GT 330 و مدلهای بالاتر این سریها را بر روی کامپیوتر خود نصب داشته باشد و علاوه بر این کارت گرافیکی یک مانیتور با نرخ دوباره سازی یا همان Refresh Rate 120 هرتز یا بالاتر نیز در اختیار داشته باشید و کامپیوتر شما از یکی از دو سیستم‌عامل ویندوز هفت یا ویستا نسخه‌های 32 یا 64 بیتی استفاده نماید و دارای یک پردازندهء حداقل دو هسته‌ای اینتل یا AMD با دو گیگابایت حافظهء رم باشد.
لیست مانیتورهای داری پشتیبانی Nvidia 3D Vision
لیست کارتهای گرافیکی Nvidia دارای پشتیبانی Nvidia 3D Vision
با در اختیار داشتن این پیش‌نیازها دانلود و نصب درایور ویژهء مورد نیاز کارت گرافیکتان از سایت Nvidia می‌توانید اقدام به تهیهء پکیج 3D Vision نمائید تا کامپیوتر شخصی شما مجهز به تکنولوژی نمایش سهبعدی شود. این پکیج شامل یک رسیور اینفرارد و یک عینک مجهز به تکنولوژی Shutter Glass مشابه عینک‌هایی که به همراه تلویزیونهای سهبعدی عرضه می‌شوند می‌باشد که با اتصال رسیور به کامپیوتر خود و به چشم گذاشتن عینک می‌توانید بازی‌های ویدئوی، تصاویر، برنامه‌ها، بلوریهای سهبعدی را به صورت سهبعدی بر روی کامپیوتر خود تجربه نمائید.
کیت Nvidia 3D Vision
15-آیا اکنون زمان مناسبی برای خرید یک 3D TV است؟
هر چند تلویزیونهای سهبعدی مدت قابل توجهی است وارد بازار شده‌اند ولی همچنان یک تکنولوژی نوپا و جوان محسوب می‌شوند، قاعدهء بازار تکنولوژی بدین صورت است که همیشه تکنولوژی‌های جدید که تبدیل به استاندارد بازار نشده‌اند را اگر بخواهید تجربه کنید باید متحمل هزینهء سنگین بشوید لذا 3D TV ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و فعلاً می‌توان آنها را گرانترین محصول بازار تلویزیون‌ها دانست.
از طرف دیگر کمبود محتوای سهبعدی یک مسئلهء بزرگ است و مسئلهء دیگری که خیلی خوشایند کاربران نیست نیاز به زدن عینک به چشم است خصوصاً اگر خود شما عینکی باشید زدن عینکهای سهبعدی بر روی عینک اصلیتان اصلاً جالب نیست در بازار ژاپن و کره به صورت اختصاصی محصولاتی ارائه شده‌اند که فاقد نیاز به عینک هستند ولی کیفیت این محصولات هنوز مطلوب نیست و تولیدکنندگان می‌گویند 5 تا 7 سال زمان نیاز است تا این محصولات تکمیل و عرضهء جهانی شوند.
بنا بر آنچه گفته شد حرف اول را در مناسب بودن زمان برای خرید یک تلویزیون سهبعدی را قبل از هر چیز میزان علاقهء شما به یک تکنولوژی جدید و توان مالی‌تان برای خرید خواهد زد، اگر بودجهء کافی برای خرید تکنولوژی مدرنی که هر لحظه ممکن است دست‌خوش تغییرات اساسی شود را دارید و با این تغییرات دچار احساس ضرر و زیان نمی‌شوید زمان مناسب است در غیر اینصورت بهتر است کمی صبور باشید.